51 / 60
51
ZEB
annual report 2015
Nullutsleppshuset ZEB Living Lab står
ferdig bygd ved Perleporten på NTNU
Campus Gløshaugen. Huset, som har
buareal på 100m
2
, er bygd med det aller
siste av teknologi for energisparing og
effektivisering og utnytting av fornybar energi
til energiproduksjon. Sidan oktober 2015 har
det budd tre ulike bebuargrupper i huset, og
tre nye grupper skal inn før den første runda
av kvalitative eksperiment er over i slutten
av april 2016. Målet med dei kvalitative
eksperimenta er å lære meir om samspelet
mellom brukarar og nullenergibygg, noko som
vil gjere framtida betre budd for innføring av
nullutsleppshus.
Dei kvalitative eksperimenta som no
føregår inne i laben er unike av sitt slag
i Noreg og er viktige for å forstå betre
korleis brukarane og huset kan påverke
kvarandre gjensidig. Brukarar kan påverke
bygget sine føresetnader om nullutslepp, og
nullustleppsbygg kan på den andre sida også
påverke kvardagslivet og rutinane til folk. Frå
innovasjonslitteraturen innanfor samfunnsfaga
er det poengtert at nye og viktige oppdagingar
ofte gjerast ved bruken av ein ny teknologi.
Innspel frå faktiske brukarar er difor svært
hjelpsame for at teknologien skal gjerast
tilgjengeleg for ei større gruppe menneske.
Dei kvalitative eksperimenta i Living Lab kan
soleis bidra til å avdekkje utfordringar eller
føremoner med nullutsleppsbygg som er
vanskelege å tenkje seg til og som betre kjem
til syne ved faktisk bruk.
Eksperimenta er satt opp på følgjande
måte: Det er seks grupper som er utvalde
til å bu i labben i ei periode på 25 dagar
kvar. Dei utvalde gruppene bur til vanleg i
studentkollektiv, leilegheit, rekkehus eller
hus, og desse bustadene har ingen spesielle
ambisjonar om låg energibruk. To og to
av desse gruppene er så like som mogleg
med omsyn til livssituasjon, alder, kjønn og
tal på personar. Vi har difor to grupper à to
studentar, to grupper à to barnefamiliar (med
to barn kvar), og to grupper à eit eldre par
rundt 60 år gamle. Ved å ha to like grupper
kan vi samanlikne funn og betre forstå i kva
grad likskapar og skilnader er knyta til gruppa
som einskildgruppe eller til andre faktorar.
Kvalitative eksperiment er naturlegvis ikkje
like rigorøse som kontrollerte eksperiment
i lukka laboratorium, men dei gjev eit nytt
perspektiv og breiare samanlikningsgrunnlag
enn alternative tilnærmingar.
Datainnsamlinga som vert gjort under
residensperioden for kvar gruppe er brei, og
metodane er ei blanding av antropologiske
og sosiologiske tilnærmingar til forståing av
energiforbruk. Vi gjer intervju med bebuarane
både før, under og etter opphaldet i laben.
Vi gjer deltakande observasjon som skjer
sporadisk under dei 25 dagane og på ulike
tidspunkt av døgnet. Bebuarane fører sjølve
ei dagbok som dei fyller ut kvar dag, der
dei skriv ned daglege aktivitetar, og andre
observasjonar og refleksjonar om huset.
Bebuarane har også tilgang på eit kamera
som dei kan filme seg sjølve med under
ulike daglegdagse aktivitetar, og det ligg
ei «hyttebok» i huset der både gjestar og
bebuarane sjølve kan skrive ned deira tankar
om huset. I tillegg til alt dette vert det ved
hjelp av sensorar plasserte på ulike punkt
inne i huset logga informasjon om energibruk,
energiproduksjon og inneklima. Sensorane
måler blant anna temperatur, CO
2
nivå,
straumbruk, luftfuktigheit og rørsle for å sjå
kva rom som er mest i bruk.
Eit utval data registrert av sensorane vert
så presenterte til brukarane i intervjuet
etter opphaldet i Living Lab, der dei kan
lufte refleksjonar og tankar om deira eigen
energibruk i opphaldstida. På denne måten
kan vi seie noko om skilnaden mellom tenkt
og faktisk energibruk i eit nullutsleppsbygg
versus «vanlege» heimar.
Ved å analysere og samanlikne data frå
alle gruppene vil vi med dei kvalitative
eksperimenta i Living Lab kunne bidra til å
betre forstå korleis nullutsleppsbygg kan
fungere i ein norsk kontekst. Kor viktig er det
til dømes for de ulike gruppene å ha tilgang
på koseleg peisvarme og kald nattluft?
Eksperimenta i Living Lab er med på å
løyse utfordringar knytta til å dekkje vanlege
huseigarar sine dagleg behov samstundes
som framtidas klimautfordring vert møtt.
All photos by Ole Tolstad and Ruth Woods